Казакстан Республикасы Салык кодексінін жана жобасында ойын бизнесіне салынатын салыктардын едауір улаюы усынылган, бул осы индустрия екілдері арасында кептеген
даулар мен аландаушылыкка акелді.

НЕстерінізге салсак, 2018 жылдын 1 кантарынан бастап ойын бизнесіне салынатын салык мелшерінін, екі есе осуі байкалуда. Салык кодексіне сайкес, бір ойын устелінен ай сайын
1 660 айлык есептік керсеткіш (АЕК) немесе 6 128 720 тенге, ал бір ойын автоматынан – 60 АЕК немесе мекеменін накты жумысына жане келушілер санына карамастан 221 520 тенге теленеді. Зан талаптарына сайкес, казиноларда кемінде 30 ойын устелі жене 60 ойын автоматы болуы
керек. Осылайша, 2024 жылты жадай бойынша арбір казино ойын бизнесіне салынатын салык ретінде жыл сайын бюджетке кемінде 2,3 млрд тенге телеуге міндетті.

Біз “Казино операторларынын кауымдастыгы” занды тулалар бірлестігінін (ЗТБ) ресми екілі
жене салык салу мен бизнесті реттеу маселелеріне маманданган адвокат Артем Тимошенкомен
салыкты екі есе улгайту жадайындагы ыктимал салдарын жане баламалы шараларды талкылауды жен кердік .

Сурак: Артем, салык кодексінін, жобасында ойын бизнесне салыкты екі есе арттыру усынылады. Бул туралы сіздін ойыныз кандай? Артем Тимошенко: Шынында да, Казакстаннын жана салык кодексінін жобасында ойын бизнесіне салыкты едаур улайту усынылады. Нактырак, айтсак, ойын устеліне салынатын салык айына 1660 АЕК-тен 3320 АЕК-ке дейін, ал ойын автоматына
салынатын салык, айына 60 АЕК-тен 120 АЕК-ке дейін улгайтылады. Бул есім айтарлыктай жане казино операторлары кауымдастыгынын мушелерінін пікірінше, реттеуші асерді тисті талдаусыз орын алады.

Сурак: Сіздін ойынызша, Казакстандаты ойын бизнесі индустриясы ушін, мундай салыкты арттырудын кандай салдары болуы мумкін? Артем Тимошенко: Казірдін езінде салыктын алдынты осуінін жатымсыз салдарын байкауга болады. 2018 жылдан бастал, ойын бизнесіне салынатын салык ставкалары екі есеге оскенде, колданыстаты лицензиялардын саны айтарлыктай
кыскарды. 2017 жылдын, 1 кантарында лицензия 13 казинода жане 17 ойын автоматтары залында болды. 2024 жылдын 1 кантарына карай лицензия тек 6 казино, 9 ойын автоматтары залында калды. Бул бюджетке айтарлыктай шыгындар мен жумыс орындарынын кыскаруын білдіреді.

Сурак: Салык саясатын катандату Казакстандаты ойын бизнесін инвесторлар ушін тартымды етеді деп айтуга бола ма?
Артем Тимошенко: Эрине, ойын бизнесі ушін жане салык ставкалары кетерілгенге дейін казакстандык, салыктар Еуразиялык экономикалык одак елдері арасында ен жотары салыктардын бірі болды. Бул казірдін, езінде тен емес басекелестік жатдай турызады жане инвесторлар ушін осы саланын тартымдылыгын темендетеді. Реттеуші асерді талдаусыз салыктардын, екі есе есуі жагдайды ушыктырады.

Сурак: Саланын, салыкты котеру натижесінде болган накты экономикалык шытындары кандай?
Артем Тимошенко: Мысалы, 2018 жылы салык ставкалары кетерілгеннен кейін
бюджет шамамен 298 800 АЕК жогалтты, ал казинода жумыс орындарынын саны
3500-ге жане ойын автоматтарынын залдарында 800-ге кыскарды. Жана салык,
кодексін кабылдау одан да ауыр зардаптарга акелуі мумкін, ейткені кептеген ойын мекемелері жабылады. Бул сонымен катар конак уй кешендері, мейрамханалар, барлар, SPA салондары,
айырбастау пункттері, кауіпсіздік агенттіктері, таксилер жане ойын мекемелеріне кызмет корсететін баска да, касіпорындар сиякты байланысты бизнеске шытын акеледі. Натижесінде, бул
косымша жумыс орындарынын жоталуына жане бюджет кірістерінін, темендеуіне акеледі.

Сурак: Салыкты екі есе кобейтудін орнына кандай балама шаралар усынылуы мумкін?
Артем Тимошенко: Баламалы шаралар бизнесті жургізу жане инвесторларды тарту ушін негурлым
колайлы жадайлар жасаута барытталуы тиіс. Бул салык, жуктемесін азайтуды, икемді реттеуші механизмдерді енгізуді жане шешім кабылдаганга дейін реттеуші асерді мукият талдауды камтуы мумкін. Саланын туракты дамуын камтамасыз ету жане оны катайту аркылы емес, бизнестін есуі аркылы бюджет кірісін арттыру ушін мемлекет пен бизнес кауымдастыгынын мудделері арасындаты тепе-тендікті табу манызды.

Сурак: Агымдаты салык саясаты кезінде Казакстандаты ойын бизнесі ушін кандай болашакты коріп отырсыз? Артем Тимошенко: Атымдаты салык саясаты кезінде Казакстандаты
ойын бизнесінін болашаты булынтыр. Салыктардын улгаюы лицензиялантан ойын мекемелері санынын одан арі кыскаруына, зансыз казинолар мен ойын автоматтары залдарыны санынын
артуына, сондай-ак, Казакстаннын шетелдік туристер мен инвесторлар ушін тартымдылыгынын темендеуіне акелуі мумкін. Бул ез кезегінде жалпы ел экономикасына кері асерін тигізеді. Онын туракты дамуын катамасыз ету ушін осы салага салык салу жане реттеу тасілдерін кайта карау кажет.

ВКазакстанда Ойын бизнесіне жана салык ставкаларын енгізу коптеген сурактар мен аландаушылык турызады. Корытындылай келе, реттеуші асерді тисті талдаусыз салыктардын екі есе есуі айтарлыктай экономикалык, шыындарга, ойын мекемелерінін жабылуына жэне
жумыссыздык денгейінін, жотарылауына экелуі мумкін деген корытынды жасауга болады.
Ойлану кажет: казинонын жабылуына байланысты кызметкерлер жаппай кыскарган жадайда мемлекет біздін, онірде баламалы жумыс орындарын усынута дайын ба, ейткені бул шамамен 4 мын, адамга эсер ететін болса?