Біздің редакцияға ҚР ӘҚБтК-нің 277-бабы бойынша кәсіпкерлік субъектілерін әкімшілік жауапкершілікке тарту кезінде салық мекемесі әрекеттерінің заңдылығы туралы мәселемен хабарласқан болатын. Кәсіпкердің айтуы бойынша, ЖШС кассасында шығыс операцияларын тоқтата тұру, өз өкімдері жойылғаннан кейін (тоқтату себептерін ерікті түрде жоюға байланысты), салық мекемесі осы бұйрықтың қолданылу мерзімі ішінде жүргізілген операциялар үшін айыппұл салуды сұрайды.

Біз осы мәселе бойынша, салық мекемесі тарапынан мұндай әрекеттердің заңдылығы мен заңға сәйкестігі туралы түсіндіру үшін адвокат Артем Тимошенкоға жүгіндік.

«ҚР ӘҚБтК-нің 277-бабында есептелген салықтарды және басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтарғаны үшін жауапкершілік белгіленген. Салық төлеушінің іс-әрекетін құқық бұзушылық деп тану оның бірнеше құрамдас бөліктері болған жағдайда ғана мүмкін: мерзімі өткен салық берешегі/бересі және кассалық операцияларды тоқтата тұру туралы заңды күшіне енген ұйғарымы болған жағдайда ғана мүмкін болатынын ескерген жөн. Алайда, заңнама тұрғысынан салық органы өкімнің күші жойылғаннан кейін орындалған операциялар үшін жауапқа тартуға құқылы емес, өйткені ол заңды күшін жоғалтты.

ҚР Жоғарғы Сотының түсіндірмесінде құқық бұзушылықтың субъективті жағына салық төлеушінің салық төлеуден жалтару ниеті кіретіні атап көрсетілген. Егер салық төлеуші бюджетке төленетін төлемдерді төлемеу үшін, қалыптасқан жағдайларды саналы түрде пайдаланса және салық органының талаптарын елемей, ақшаны іс жүзінде алып тастаған жағдайда ғана жауапқа тартуға болады. Яғни, бұл әрекеттерде салық міндеттемелерін орындамауда көрсетілген мемлекет үшін ниет пен жағымсыз салдары маңыздырақ сияқты.

Қарастырылып отырған жағдайда, біз шығыс операцияларын тоқтата тұру үшін орын алған барлық негіздер және салық органының тоқтата тұру өкімі кезеңінде орындалған шығыс операциялары үшін жауапкершілікке тарту жөніндегі әрекеттері Қазақстан заңнамасына сәйкес келмейтінін түсінеміз.

Мұндай іс-әрекеттерді өз билігін заңсыз асыра пайдалану деп санауға болады, өйткені қарызды төлеп, өкім күші жойылғаннан кейін, органдарда айыппұл салуға негіз жоқ», – деп түсіндірді Артем Тимошенко.

Бұл жағдай салық органдарының қағидалық нормаларды сақтауының маңыздылығын және салық төлеушілердің құқықтарын қорғау қажеттілігін көрсетеді. Сот тәжірибесі мен заңнама тарапынан, оның ішінде фискалдық органдар тарапынан заңды нормалардан кез-келген ауытқуларды болдырмай, әкімшілік санкциялар салу үшін белгіленген критерийлерді қатаң сақтауды көздейді.